Có lẽ Chiền Chiện là một loài chim được khá nhiều người biết đến thông qua nhiều bài học hay bài hát. Tuy nhiên, ngoài tự nhiên thì có lẽ ít người biết rõ được loài chim này. Vì vậy, trong bài viết này HoiChimTroi.Com sẽ giúp bạn hiểu rõ chim Chiền Chiện ăn gì, sống ở đâu, có những loại nào… Mời các bạn cùng tham khảo nhé!
1. Vài nét về chim Chiền Chiện
Chiền Chiện là một loài chim nhỏ, phân bố ở nhiều nơi trên toàn thế giới. Chúng được xác định là một loài chim thuộc họ Sơn Ca (Alaudidae) và có tên khoa học là Sturnella Neglecta. Ở Việt Nam thì loài chim này có nhiều loài khác nhau, tuy nhiên phổ biến nhất vẫn là loài Chiền Chiện bụng xám. Còn ở nhiều nước thì loài Chiền Chiện miền Tây phổ biến hơn các loài khác.
Để giúp các bạn hiểu rõ hơn về loài chim này, mời các bạn cùng khám phá những đặc điểm như ngoại hình, tập tính, sinh sản… Cụ thể:
1.1. Ngoại hình, màu sắc
Chiền Chiện là một loài chim nhỏ, thường bị nhầm lẫn với loài chim Sẻ hiện nay. Một con chim trưởng thành, chúng có kích thước từ 12-24cm và cân nặng từ 15-75g. Tỷ lệ của loài chim này được đánh giá vô cùng cân đối, đầu tròn, mỏ nhọn hình chóp. Đôi mắt tròn, to và màu đen nhánh. Cổ cao, dài, lưng thẳng và ngực phần khá nở nang. Cánh của loài chim này cứng, dài và nhọn. Chân của loài Chiền Chiện nhỏ, cao và vô cùng nhanh nhẹn.
Màu sắc chủ đạo thường là màu nâu xám, có tô điểm thêm nhiều vệt trắng khá nổi bật. Tuy nhiên, màu sắc của loài chim này phụ thuộc nhiều vào môi trường sống của chúng.
1.2. Tập tính, hành vi
Chiền chiện nổi tiếng với tiếng hót líu lo, vang vọng khi bay lượn trên không. Con đực thường bay cao, vừa bay vừa hót để thu hút con cái hoặc đánh dấu lãnh thổ. Tiếng hót phức tạp, kéo dài, có thể bắt chước âm thanh của các loài chim khác
Tùy loài và khu vực, một số chiền chiện di cư theo mùa (như ở châu Âu, di chuyển từ Bắc Âu xuống Nam Âu hoặc Bắc Phi vào mùa đông), trong khi các loài ở vùng nhiệt đới thường định cư. Chiền chiện nhạy cảm với thay đổi môi trường, đặc biệt là mất môi trường sống do nông nghiệp hiện đại hoặc đô thị hóa hiện nay.
1.3. Chiền Chiện sinh sản ra sao?
Mùa sinh sản của loài Chiền Chiện thường bắt đầu vào mùa Xuân, khi nhiệt độ ấm áp và thức ăn dồi dào. Khi vào mùa sinh sản, chim trống sẽ bay hót, nhảy múa liên tục để thu hút con mái. Sau khi kết đôi chúng sẽ tiến hành cùng nhau làm tổ. Tổ của chúng thường được làm trên mặt đất, thường ở đồng cỏ, cánh đồng hoặc khu vực đất trống, ẩn dưới cỏ hoặc bụi cây để tránh kẻ thù. Tổ được làm từ cỏ khô và lông.
Vào mùa sinh sản, chim mái sẽ đẻ 3-5 trứng mỗi lứa, ấp trong khoảng 11-14 ngày. Chim non sau khi nở sẽ được cả chim bố mẹ chăm sóc trong khoảng 15-16 ngày, lúc này chim non đã cứng cáp và sẵn sàng sống tách khỏi chim bố mẹ.
2. Chim Chiền Chiện sống ở đâu?
Môi trường sống yêu thích của chim Chiền Chiện thường là đồng cỏ, cánh đồng nông nghiệp, thảo nguyên rộng lớn, vùng đất trống hoặc khu vực có thảm thực vật thấp. Chúng thường tránh xa các vùng rừng rậm, núi cao hoặc vùng ngập nước. Một số loài có thể sống khỏe ở vùng bán sa mạc, khô cằn.
Loài chim Chiền Chiện được xác định phân bố ở nhiều khu vực trên toàn thế giới như: Châu Âu, châu Á, châu Phi, châu Úc, châu Mỹ… Còn ở Việt Nam, thì loài chim này được tìm thấy nhiều ở các đồng lúa, đồng cỏ ở các đồng bằng rộng lớn như Cửu Long, Sông Hồng, Tây Nguyên…
3. Chim Chiền Chiện ăn gì?
Chiền Chiện là một loài chim ăn tạp, thức ăn của chúng rất đa dạng. Thức ăn của chúng chủ yếu là các loại động vật, thực vật và thức ăn yêu thích là cỏ, rau, mầm cây, ngũ cốc, lạc, lúa, ngô… ngoài ra chúng còn ăn thêm nhiều các loại côn trùng như: Cào cào, châu chấu, nhộng, mối, chuồn chuồn, ruồi… tuy nhiên sâu được coi là món ăn khoái khẩu nhất của loài chim này.
Còn nếu nuôi dưỡng, thì thức ăn của loài chim này thường là các loại ngũ cốc tổng hợp, cám chim và các loại trái cây chín.
4. Cách phân biệt chim Chiền Chiện trống mái
Nếu nhìn qua qua vẻ bên ngoài, thì việc phân biệt giới tính của loài chim này khá khó khăn, tuy nhiên khi để ý kỹ thì có nhiều đặc điểm giúp phân biệt giới tính dễ dàng nhất. Cụ thể:
+ Chim trống có phần ngực và đầu to hơn so với con mái. Phần lông ngực ở con trống thường chẻ đôi. Hơn nữa con trống cũng có tiếng kêu to hơn so với con mái.
+ Thường thì con mái khá yên tĩnh, chúng chủ yếu dành thời gian để tìm kiếm thức ăn, còn con trống thì vừa kiếm ăn vừa hót, bay vút lên cao và hót rất cao.
+ Vào mùa sinh sản con mái thường bận rộn với việc làm tổ trên mặt đất và ấp trứng, nên dễ bắt gặp chúng ở gần tổ hơn. Còn con trống có thể hung dữ hơn, sẵn sàng đuổi các con trống khác ra khỏi lãnh thổ.
5. Các loài chim Chiền Chiện phổ biến nhất hiện nay
Dưới đây là danh sách các loài Chiền Chiện phổ biến nhất hiện nay, dựa trên phân bố địa lý, mức độ phổ biến trong tự nhiên và sự quan tâm của những người yêu chim:
5.1. Chiền chiện lớn (Megalurus palustris)
+ Kích thước: 21-28 cm.
+ Đặc điểm: Lông nâu sẫm, vằn trên ngực, đầu có sọc. Ồn ào, dễ thấy, thường đậu trên ngọn cỏ, bụi rậm hoặc dây điện.
+ Sinh cảnh: Đầm lầy cỏ cao, cây bụi ở Tây Bắc, Đông Bắc, Nam Bộ.
+ Phân bố: Việt Nam, Nam Á, Đông Nam Á.
5.2. Chiền chiện đồng vàng (Cisticola exilis)
+ Kích thước: 9-12 cm.
+ Đặc điểm: Nhỏ, lông nâu nhạt với sọc sẫm, đầu hơi vàng. Tiếng hót ngắn, vui tươi.
+ Sinh cảnh: Trảng cỏ, cây bụi gần đầm lầy, khu nông nghiệp khô.
+ Phân bố: Trung, Nam Trung Bộ, Nam Bộ.
5.3. Chiền chiện đồng hung (Cisticola juncidis)
+ Kích thước: 10-12 cm.
+ Đặc điểm: Nhỏ, lông nâu sẫm, đuôi ngắn có dải đen, mút trắng. Mào nâu xanh phớt đỏ vào mùa xuân.
+ Sinh cảnh: Trảng cỏ gần nước, ruộng lúa, đầm lầy, bãi sậy.
+ Phân bố: Khắp Việt Nam.
5.4. Chiền chiện núi (Prinia rocki)
+ Kích thước: 15-18 cm.
+ Đặc điểm: Lông nâu, đuôi dài. Tiếng hót đặc trưng, thường ẩn trong cây bụi.
+ Sinh cảnh: Rừng khô, trảng cỏ ở Trung và Nam Trung Bộ.
+ Phân bố: Việt Nam (Đà Lạt, Đông Cambodia), Đông Nam Á.
5.5. Chiền chiện núi họng trắng (Prinia superciliaris)
+ Kích thước: 18 cm.
+ Đặc điểm: Đuôi dài, vành mắt đen, lông mày trắng rõ, ngực có sọc đen hẹp. Tiếng kêu “cho-ip” to, lặp lại.
+ Sinh cảnh: Bãi cỏ, cây bụi trên đồi cao trên 1000m, mùa đông di chuyển xuống thấp.
+ Phân bố: Bắc Bộ, Nam Trung Bộ, Nam Bộ.
5.6. Chiền chiện đầu nâu (Prinia rufescens)
+ Kích thước: 10-13 cm.
+ Đặc điểm: Nhỏ, đầu nâu, lông nâu nhạt. Tiếng hót vui tươi, thường ẩn dưới tán cây.
+ Sinh cảnh: Rừng rụng lá, rừng thường xanh, bìa rừng, trảng cỏ.
+ Phân bố: Khắp Việt Nam.
5.7. Chiền chiện bụng xám (Prinia hodgsonii)
+ Kích thước: 10-12 cm.
+ Đặc điểm: Nhỏ, lưng nâu, bụng xám nhạt, di chuyển theo đàn nhỏ.
+ Sinh cảnh: Rừng thứ sinh, trảng cỏ, cây bụi.
+ Phân bố: Khắp Việt Nam.
5.8. Chiền chiện bụng vàng (Prinia flaviventris)
+ Kích thước: 12-15 cm.
+ Đặc điểm: Đầu xám xanh, bụng vàng, đuôi vểnh, bay yếu, tiếng hót “miu miu” như mèo.
+ Sinh cảnh: Trảng cỏ gần nước, đầm lầy, bãi sậy, bìa rừng ngập mặn.
+ Phân bố: Đông Bắc đến Nam Bộ, độ cao đến 1200m.
5.9. Chiền chiện bụng hung (Prinia inornata)
+ Kích thước: 13-15 cm.
+ Đặc điểm: Lông nâu hung, bụng hung nhạt, thân hình nhỏ gọn.
+ Sinh cảnh: Trảng cỏ, đầm lầy, bãi sậy, trừ vùng Tây Bắc.
+ Phân bố: Khắp Việt Nam (trừ Tây Bắc).
6. Kinh nghiệm nuôi chim Chiền Chiện hiệu quả
Nuôi chim Chiền Chiện không phổ biến như nuôi các loài chim cảnh khác như chim chào mào, họa mi, chích chòe… nhưng với những người yêu thích tiếng hót độc đáo của chúng, việc nuôi dưỡng hiệu quả đòi hỏi hiểu biết về tập tính tự nhiên và điều kiện chăm sóc. Dưới đây là một số kinh nghiệm nuôi Chiền Chiện hiệu quả, dựa trên tập tính tự nhiên và các phương pháp chăm sóc chim cảnh:
6.1. Lồng nuôi
Chiền Chiện là loài thích không gian mở, bay lượn, nên lồng cần rộng (tối thiểu 60x40x40cm) để chúng thoải mái di chuyển. Lồng có thể làm từ tre hoặc kim loại, nhưng đảm bảo thoáng khí. Đặt lồng ở nơi yên tĩnh, tránh gió lùa, ánh nắng trực tiếp hoặc tiếng ồn lớn. Chiền chiện nhạy cảm với môi trường, dễ stress nếu bị làm phiền.
Cung cấp vài cành cây nhỏ hoặc thanh ngang để chim đậu, mô phỏng môi trường tự nhiên. Đặt một lớp cát hoặc đất mùn ở đáy lồng vì chiền chiện thích kiếm ăn và tắm đất. Có máng nước sạch để chim tắm và uống.
6.2. Thức ăn
Khi nuôi, bạn có thể cho ăn hỗn hợp hạt kê, hạt cỏ, gạo lứt, hoặc cám chim chuyên dụng. Bổ sung côn trùng như: Châu chấu nhỏ, dế, sâu gạo (khoảng 2-3 lần/tuần) để đảm bảo protein, đặc biệt khi chim đang thay lông hoặc trong mùa sinh sản.
Rau xanh (rau muống, cải bắp) cắt nhỏ để bổ sung vitamin. Cung cấp cát sỏi nhỏ (grit) để hỗ trợ tiêu hóa, vì Chiền Chiện thường nuốt sỏi trong tự nhiên. Luôn giữ nước sạch, thay nước hàng ngày. Có thể bổ sung khoáng chất (dạng bột hòa tan) vào nước 1-2 lần/tuần.
6.3. Chăm sóc sức khỏe
Chiền Chiện khỏe mạnh sẽ hoạt động linh hoạt, hót thường xuyên, lông mượt. Nếu chim ủ rũ, không hót, lông xù, hoặc bỏ ăn, có thể bị bệnh. Hãy kiểm tra lồng, thức ăn, hoặc đưa đến bác sĩ thú y chuyên về chim.
Vệ sinh lồng hàng ngày, loại bỏ phân và thức ăn thừa để tránh vi khuẩn. Tránh tiếp xúc với chim lạ hoặc động vật khác để ngăn ngừa lây nhiễm ký sinh trùng hoặc bệnh truyền nhiễm. Định kỳ tắm nắng nhẹ (sáng sớm) để chim tổng hợp vitamin D.
6.4. Kích thích tiếng hót
Chiền Chiện trống hót nhiều hơn mái, đặc biệt khi khỏe mạnh và cảm thấy an toàn. Để kích thích, bạn có thể:
+ Treo lồng ở nơi thoáng đãng, gần thiên nhiên (như sân vườn) để chim cảm nhận môi trường tự nhiên.
+ Phát âm thanh tiếng hót của Chiền Chiện (có sẵn trên mạng) với âm lượng vừa phải để khuyến khích chim hót theo.
+ Đảm bảo chim có thời gian nghỉ ngơi, vì hót nhiều có thể khiến chim mệt.
+ Tránh ép chim hót bằng cách gây stress (như làm ồn hoặc chọc phá), vì điều này có thể khiến chim sợ hãi và ngừng hót.
Chiền Chiện không thích tiếp xúc gần như các loài chim cảnh khác. Hãy kiên nhẫn, tránh làm chim hoảng sợ.
7. Tạm kết
Trên đây là toàn bộ thông tin về loài chim Chiền Chiện mà Hội Chim Trời vừa chia sẻ đến các bạn. Là một loài chim đẹp, nổi bật và khá phổ biến trên toàn thế giới. Nếu bạn còn thắc mắc hay có đóng góp thêm cho bài viết này, vui lòng để lại ở phần bình luận, chúng tôi sẽ tiếp nhận và phản hồi sớm nhất. Xin cảm ơn!!!
